Er is (geen) toekomst voor jongeren in Italië

Een recente voorpagina van een Italiaans dagblad. In een oogopslag zie je het: welke thema’s domineren het publieke debat? Welke onderwerpen leven? Waar worstelt Italië mee?

Bulldozer en stilstand

Uiteraard domineert Salvini de voorpagina. De man die als een olifant door de politieke porseleinwinkel gaat. In dit geval als een ruspa, een bulldozer. Een woordspeling: hij was in Bergamo vanwege de afbraak van probleemflats. Inclusief veiligheidshelm en -vest. Links daarvan een redactioneel stuk. Daarin wordt het belang van een vrije, onafhankelijke pers benadrukt (de politieke druk op het journaille is groot). Daaronder de aankondiging van een reportage verderop in de krant. Het ‘hangende’ Italië. Een Italië dat stilstaat. Infrastructuur die niet is voltooid. Niet hersteld. Nooit gestart. Grote Projecten die bevroren zijn. Sprekende voorbeelden: de ingestorte brug en Genua en de stilstaande roltrappen in Rome. En daarnaast nog een kopje over de paus.

In Italië is geen werk voor jongeren

Maar wat mij opvalt, is de tweedelige reclame van de ENI, de Ente nazionale idrocarburi. Het is één van `s werelds grootste aardolie- en chemieconcerns. Gevestigd in 70 landen. De overheid heeft er een minderheidsbelang van 30% in. In deze reclame richt de ENI zich op de toekomst. “Build the future of energy” staat er in het Engels (!) bovenaan de pagina. Met het bekende logo: een zes-potige, vuurspuwende hond. Ontstaan in de jaren ’50. Een symbiose tussen mens en machine. Vier poten symboliseren de wielen van een wagen, aangevuld door de benen van de chauffeur. Een soort moderne centaur.

Een kleurige, kleine advertentie zonder verdere toevoeging. Maar onderaan de pagina een tweede ENI-reclame. Die richt zich specifiek tot Italiaanse jongeren! De hond spuwt een vlam, en bedekt zo het woord ‘geen’ (‘non’). Dat woord is onderdeel van een zin die op een muur gespoten staat. Graffiti. “In Italië is geen werk voor jongeren”. Dat gaat direct in tegen een zorgwekkende trend: jongeren verlaten Italië massaal. Er is weinig werk. Jeugdwerkeloosheid is hoog. Ze worden onderbetaald. Er wordt weinig in ze geïnvesteerd. Ouderen blijven plakken op het pluche. Toelichting in deze reclame: “We leiden jongeren op die met nieuwe ogen kijken naar de energie van morgen. Ontdek meer. Kijk bij carrière op onze website”. De ENI-site maakt trouwens een prima indruk: tweetalig. Helder, kleurrijk. Vrolijk, energieke mensen (verschillende huidskleur, trouwens. Een dwarsdoorsnede van een gewenste samenleving. Dat is een thema op zich, want racisme en haat tegen buitenlanders, woekeren voort). Voor Italiaanse begrip een ingetogen retoriek. Opleidingsmogelijkheden. Ik ben benieuwd naar het effect van dit soort uitingen.

Bouwen in plaats van afbreken

Veel Italiaanse jongeren trekken naar het buitenland. Voor werk. Voor studie. Het is een groeiend probleem voor het vergrijzende Italië. Zijn zulke initiatieven een druppel op een gloeiende plaat? Kan het tij gekeerd worden? Of is dit een kansloze noodgreep? Welke politieke partij gaat zich echt eens hard maken voor jongeren? Voor de toekomst van Italië? Wil investeren en bouwen in plaats van afbreken? De tijd zal het leren. Salvini bulldozert voorlopig nog door…

Zelf investeren/bouwen in of met Italië? Maar ondersteuning nodig, in strategie of uitvoering? Bureau Italia helpt.