Waarom hapert de Italiaanse economie?

Waarom hapert de Italiaanse economie? Twee recente artikelen in NRC buigen zich over oorzaken, mythes en oplossingen. Waarom moet je deze lezen als je zaken wil doen met Italië? Kansen, uitdagingen en aandachtspunten voor Nederlandse ondernemers

Mythes ontkracht

Om met het tweede artikel te beginnen: daarin worden zes mythes ontkracht. Hardnekkige opvattingen die grootste struikelblokken zouden vormen voor de Italiaanse economie.
Kort gezegd, hier ligt het allemaal níet aan:

1 De grote staatsschuld
2 Italianen leven La Dolce Vita
3 Losse omgang met de regels
4 Bureaucratie
5 Werkloosheid
6 Het Zuiden als last
Klopt niet, aldus auteur Roger Abravanel, de Italiaanse oud-directeur van adviesbureau McKinsey. En daar kan ik me wel in vinden. Al kunnen deze zes punten volgens mij niet allemaal als mythe worden weggezet. Bekend is bijvoorbeeld het grote contrast tussen de hoge staatsschuld en de geringe privéschulden van Italianen. En werkloosheid is natuurlijk een ernstig probleem, niet alleen vanwege het effect van de hoge jeugdwerkloosheid (emigrerende jongeren, braindrain). En de bureaucratie draagt bijvoorbeeld bij aan een moeilijk ondernemersklimaat.

Klein houden

Maar wat is dan dé reden voor de haperende economie, Roger Abravanel? “Het echte probleem waardoor Italië wordt afgeremd, zijn de ondernemers. Die geloven nog steeds in het systeem van familiebedrijven.” Want die houden het graag klein. En houden zo Italië klein… En dat herken ik wel.

Bonsai ondernemingen

Als een paal boven water staat dat MKB – en voor een groot deel micro-ondernemingen – de ruggegraat is van Italië. Ik schreef eerder over de Italiaanse bonsai-ondernemingen die presteren als reuzen. Een quote daaruit: ““Italië lijdt onder de relatieve afwezigheid van grote bedrijven. Sinds het begin van de jaren ’80 was Italië een koploper in sectoren als chemie, plastic, farmaceutische industrie, informatica, ijzer en staal. De Italiaanse economie draaide dan ook decennialang om grote private en publieke ondernemingen die in die sectoren actief waren: Olivetti, Pirelli, ENI, Alumix en Montefibre bijvoorbeeld. Maar 40 jaar later heeft het land die leidende rol en een belangrijk aandeel in veel van die sectoren verloren. Niet als gevolg van het grote aantal kleine ondernemers. Maar omdat de grote spelers niet in staat bleken mee te gaan in de mondialisering. Italië heeft dan ook in veel branches grote moeite om internationaal competitief te blijven. Uitzonderingen daargelaten.” Bleven ook de Groten te lang denk als kleintjes?

Flexibiliteit en improvisatie

Flexibiliteit en improvisatie zijn belangrijke eigenschappen van Italiaanse ondernemers. Maar het grote aandeel van MKB, de specifieke mentaliteit en kenmerken ervan (familiebedrijven, gerontocratie, klein-denken) staan opschalen, internationaliseren en innoveren vaak in de weg. Daar liggen vaak ook kansen voor Nederlandse ondernemers, die daar juist goed in zijn.

Meritocratie

Abravanel noemt ook de meritocratie als ernstig probleem. Of eigenlijk het ontbreken daarvan. Klopt helemaal. Je krijgt kansen, je maakt promotie op basis van… je netwerk. Op basis van wie je kent. Of wie jouw vader kent. De kruiwagen. De zoon van… Niet op basis van prestaties. Jongeren krijgen weinig kansen. Een veel gehoorde klacht van jongeren: de oudere generatie maakt geen plaats, plakt aan het pluche. Hoe kom je als jongere ooit aan de bak, als je geen kans krijgt? Als stages niet vergoed worden, maar veeleisend zijn? Als hard werken niet betekent dat er ook een beloning in het vooruitschiet ligt?

Specifieke manier van zakendoen

Terug naar de kleine familiebedrijven en mico-ondernemingen. Die vragen ook om een specifieke manier van zakendoen, veelal op basis van relaties. Dat vraagt tijd, vertrouwen, investeren in de relatie en de taal – ikzelf ondersteun Nederlandse ondernemers daarbij… Iets om rekening mee te houden als ondernemer.

Geen pin maar cash

Ook goed om rekening mee te houden als Nederlandse ondernemer: Italianen betalen nog heel veel met cash. Daarover schreef Marc Leijendekker onlangs een ander NRC-artikel. De Italiaanse overheid wil de zwarte economie aanpakken: door contante betalngen te ontmoedigen en zelfs te verbieden (boven een specifiek bedrag). Om zo meer betalingen traceerbaar te maken. Dat stuit op veel verzet want Italianen zijn nog lang niet gewend aan pinbetalingen. En pinnen is vaak duur. Het kabinet wil ook de hoge bankkosten aanpakken. En trouwens ook digitalisatie in brede zin bevorderen.

Niet gedigitaliseerd

Want Italië is sowieso maar in geringe mate gedigitaliseerd. Hou daar als ondernemer rekening mee in je verwachtingen, in je strategie en in je communicatie met Italiaanse ondernemers, producenten, partners, klanten en afnemers. Printed media zijn bijvoorbeeld ook nog van groot belang. Digital advertising begint nu pas van de grond te komen.
Beide NRC-artikelen zijn de moeite van het lezen waard. Ook voor wie geen business doet met Italië.

Bureau Italia denkt mee

Doe je al zaken met Italië, of denk je daar aan? Bureau Italia denkt mee! Brainstormen over je strategie. Ondersteunen bij uitvoering. Eerste contacten leggen. Leads opvolgen. Relatiebeheer. Werkbezoeken.
Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek.